روزنامه (جزء معنادار روز + جزء معنادار نامه) ؛
روزگار (جزء معنادار روز + جزء معناساز گار).
اکنون سیزده ساخت از ساخت های اسم مرکّب را معرّفی می کنیم :
اسم + اسم : کتابخانه.
اسم + میانوند + اسم : سراپا.
اسم + حرف اضافه + اسم : یخ در بهشت زبان در قفا.
اسم + پسوند : کتابچی.
پیشوند + اسم : همراه.
اسم + بُن فعل : کتاب فروش.
اسم + بُن فعل + اسم : رختشویخانه.
بن فعل + و+ بُن : گفت وگو.
بن فعل + میانوند + بُن فعل : کشاکش.
بُن فعل + پسوند : رفتار.
صفت + اسم : شش گوش سیاه بیشه.
عدد + پسوند : دهه.
اسم + صفت : بادام کوهی.
اسم نکره اسمی است که نزد مخاطب ، بر فردی نامعین از یک جنس دلالت کند :
تعداد زیادی از اسرا را در یک اتاق کوچک جا دادند (١)
اسم معرفه آن است که نزد مخاطب نشان دهنده فردی معین از یک جنس باشد :
مصطفی … سپیده دمِ روزگارانِ خود بود. (٢)
معمولا اسم نکره علامت ندارد وآن را از معنی باید شناخت. آن گاه که اسم نکره علامت دارد ، دارای یکی از این نشانه ها است :
یک در آغاز.
ی در پایان.
بجا است از دو نکته دستوری یاد شود :
نکته یکم : دو نشانه مزبور را نباید با هم به کار بُرد؛ همچون :
یک زمانی جوانان ما در جبهه حماسه می آفریدند.
__________________
١ ـ آزادگان بگویید / ١٤٧.
٢ ـ پیامبر / ١٥.